Prawo Komunikacji Elektronicznej na ostatniej prostej

niedziela, 10 marca 2024 roku
Anna Gąsecka - Brzezińska Gąsecka Cieśla Adwokaci

Dlaczego przedsiębiorcy telekomunikacyjni powinni szykować się do wdrożenia nowych obowiązków

Prawo Komunikacji Elektronicznej (PKE) implementujące do polskiego porządku prawnego Europejski Kodeks Łączności Elektronicznej powinno zostać przyjęte przez ustawodawcę już w grudniu 2020 r. Prace nad ustawą jednak tak się przeciągały, że ustawy nie udało się przyjąć w poprzedniej kadencji sejmu. Wobec przedłużającego się procesu legislacyjnego przedsiębiorcy zdążyli już zapomnieć o nieuchronnych zmianach prawnych. Pora jednak do tego tematu wrócić, gdyż projekt ustawy wrócił do konsultacji publicznych i można spodziewać się, że w drugim kwartale trafi do sejmu. Warto też pamiętać, że PKE to mała rewolucja w relacjach pomiędzy dostawcą usług a abonentem, do której przygotowanie wymaga czasu i przemyślenia. Nie warto więc czekać, aż ustawa wejdzie w życie z rozpoczęciem prac nad jej wdrożeniem.

1. Wzorce dokumentów abonenckich

PKE wprowadza nowe wzorce dokumentów abonenckich. Aktualnie standardem jest umowa, regulamin ogólny i cennik, oraz liczne dodatkowe załączniki, takie jak choćby regulaminy i cenniki promocji. Po wejściu w życie nowej ustawy na dokumenty abonenckie obowiązkowo składać się będą:

• informacje przedumowne – dokument ten musi zawierać szczegółowo wymienione w PKE dane, m.in. o usłudze, poziomach jej jakości, cenie, okresie obowiązywania umowy, odszkodowaniu należnym w przypadku wypowiedzenia umowy przed końcem jej obowiązywania – lista jest długa, a zakres informacji zależy od rodzaju usługi; konieczne jest doręczenie go abonentowi jeszcze przed zawarciem umowy, na trwałym nośniku;
• podsumowanie warunków umowy – musi ono zostać sporządzone według wzoru ściśle określonego rozporządzeniem wykonawczym Komisji Europejskiej 2019/2243 z dnia 17 grudnia 2019 r.; wymaga się między innymi, by dokument nie był dłuższy niż jedna strona A4 (w przypadku pakietu usług nie dłuższy niż 3 strony A4), zachowana była kolejność przekazywanych abonentowi informacji, czcionka nie była mniejsza niż 10 pkt, a nagłówki odróżniały się od tekstu; także i ten dokument doręcza się abonentowi jeszcze przed zawarciem umowy;
• właściwa umowa o świadczenie usług – ustawa szczegółowo wymienia jej obowiązkowe postanowienia, oraz zastrzega, że informacje przedumowne i podsumowanie warunków umowy są się jej integralną częścią.

Ważne jest także, że co do zasady informacje przedumowne powinny być zawarte w jednym dokumencie. Ustawodawca wyjątkowo dopuszcza, by znalazły się w dwóch – regulaminie świadczenia usług (informacje o zakresie i warunkach świadczenia usług) i cenniku (wszelkie ceny i opłaty za usługę). Poza tymi dokumentami PKE nie zezwala na żadne dodatkowe załączniki. Wyjątkiem są dodatkowe pakiety taryfowe i dodatkowe opcje usługi, które – jeśli zamawiane są w trakcie trwania umowy i nie wpływają na główne cechy usługi oraz na wysokość opłaty abonamentowej – mogą być regulowane w odrębnym wzorcu, określającym warunki ich świadczenia.

Jak widać PKE wymusi na dostawcach usług zmianę dokumentów abonenckich – co najmniej konieczne będzie:

• wprowadzenie całkowicie nowego wzorca – tj. podsumowania warunków umowy,
• zweryfikowanie, czy regulamin i cennik zawierają wszystkie wymagane informacje przedumowne,
• uzupełnienie wzoru umowy tak, by był zgodny z nowymi przepisami,
• zlikwidowanie wszystkich dodatkowych załączników, takich jak choćby regulaminy i cenniki promocji, co wiąże się z przeniesieniem informacji w nich zawartych do regulaminu i cennika podstawowego (lub innego dokumentu zawierającego informacje przedumowne).

Ponadto przepisy PKE przewidują odrębne wymogi dla wzorca umowy stosowanego w relacjach z klientem nie będącym konsumentem.

W tej sytuacji, by uniknąć szykowania nowych wzorców w pośpiechu i na ostatnią chwilę, warto zacząć o tym myśleć już teraz.

2. Oprogramowanie do obsługi abonentów

Zmiana wzorców dokumentów abonenckich skutkować będzie koniecznością dostosowania oprogramowania służącego do obsługi abonenta. Nowe wzorce trzeba będzie wprowadzić do systemu informatycznego i zaprogramować automatyczne wprowadzanie do nich danych. W szczególności przygotowanie wzoru podsumowania warunków umowy może okazać się wyzwaniem. Przy bogatej ofercie i wielu wariantach łączenia usług generowanie krótkiego, czytelnego dokumentu, zawierającego precyzyjne informacje o usługach i ich cenie może nie być proste. Trzeba także wziąć pod uwagę, że po ogłoszeniu PKE dostawcy oprogramowania będą otrzymywać wiele zleceń, co wydłuży czas oczekiwania na niezbędne modyfikacje. Ponieważ znany jest już ostateczny wzór podsumowania warunków umowy, określony rozporządzeniem unijnym, warto rozważyć, czy nie rozpocząć prac programistycznych już teraz.

3. Sprzedaż usług door 2 door

To informacja ważna dla tych dostawców usług, którzy przy pozyskiwaniu nowych klientów posługują się przedstawicielami handlowymi, odwiedzającymi potencjalnych abonentów w ich domach. PKE przewiduje, że jeśli dojdzie do zawarcia umowy w gospodarstwie domowym, poza lokalem przedsiębiorstwa, podczas nieumówionej wizyty w miejscu zamieszkania konsumenta, umowa taka będzie nieważna. Wobec tego zanim przedstawiciel handlowy odwiedzi konsumenta powinien umówić się z nim na spotkanie. Warto przy tym zadbać o dowód potwierdzający, że wizyta została umówiona (np. nagranie rozmowy telefonicznej).

4. Zmiana oferty

Nowe przepisy wymuszają przemyślenie i przebudowanie warunków świadczenia usług, w co najmniej kilku aspektach.

• PKE zrównuje w szeregu uprawnień mikro i małych przedsiębiorców oraz organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje) z konsumentami. Dostawcy usług będą musieli stosować takie same wzorce dokumentów, czas trwania umowy czy zasady dotyczące umów wiązanych zarówno do konsumentów jak i abonentów z „małego biznesu” i NGO-sów. Oznacza to, że część klientów, którzy dotąd byli traktowani jako klienci biznesowi pod rządami PKE będzie musiała być uznana za konsumenta.
• Okres trwania umowy z konsumentem będzie mógł wynosić maksymalnie 24 miesiące. Zasada ta dotyczyć będzie nie tylko jak dotąd pierwszej zawieranej umowy, ale także każdej kolejnej.
• Umowa zawarta na czas oznaczony nie będzie mogła automatycznie przedłużać się na kolejny okres. Tzw. rolowanie umowy było już kwestionowane przez UOKiK, teraz będzie to ostatecznie przesądzone ustawą. Umowa może przedłużyć się automatycznie, ale wyłącznie na czas nieoznaczony, a abonent będzie mógł ją wypowiedzieć w każdym czasie. Nie oznacza to oczywiście zakazu zawarcia z abonentem kolejnej umowy terminowej, jednak nie może to nastąpić automatycznie, bez świadomej zgody abonenta.
• PKE wprowadza nieznane dotąd regulacje dotyczące umów wiązanych. Jeśli abonent będący konsumentem zawiera umowę na Internet lub telefonię i jednocześnie kupuje inną usługę, umowy te będą traktowane jak jedna. Oznacza to, że abonent będzie musiał otrzymać wspólny dla wszystkich usług pakiet dokumentów, czas trwania umowy na każdą z usług będzie taki sam, a zmiana warunków umowy obejmować będzie wszystkie usługi. Jeśli abonentowi przysługiwać będzie prawo do wypowiedzenia umowy co do jednej usługi – np. z uwagi na niezachowanie poziomu jakości usługi, będzie mógł wypowiedzieć ją także w zakresie wszystkich pozostałych usług. Ponadto dokupienie dodatkowej usługi w trakcie trwania umowy nie może przedłużać okresu, na jaki zawarto pierwotnie umowę, chyba że abonent wyraźnie wyrazi na to zgodę.
• Zmianom ulegają zasady obliczania odszkodowania, na wypadek wypowiedzenia umowy terminowej przed upływem okresu, na jaki została zawarta. Dostawca usług będzie mógł domagać się jedynie zapłaty połowy sumy części opłaty abonamentowej stanowiącej opłatę za usługi, które abonent powinien uiścić do czasu zakończenia obowiązywania umowy. Oznacza to całkowitą zmianę systemu udzielania ulg – nieopłacalne stanie się ustalanie opłaty podstawowej na wysokim poziomie i jej znaczne rabatowanie. Im większa będzie ulga, a przez to niższa opłata abonamentowa za usługi, tym mniejsza będzie kwota odszkodowania możliwa do odzyskania po przedwczesnym wypowiedzeniu umowy. Ponadto odszkodowanie będzie kalkulowane wyłącznie w oparciu o opłatę pobieraną za usługi, nie będzie podstaw do wliczania do odszkodowania np. opłat przyłączeniowych.

5. Narzędzie do monitorowania wykorzystania usługi

Jeszcze jeden wymóg wprowadzany przez PKE będzie wymagał opracowania nowych rozwiązań informatycznych. Chodzi o obowiązek zapewnienia konsumentowi narzędzia umożliwiającego monitorowanie i kontrolowanie poziomu wykorzystania usług dostępu do Internetu lub telefonii, które rozliczane są w oparciu o czas lub ilość wykorzystanych danych lub jednostek taryfikacyjnych – także w przypadku usług stacjonarnych. Dostawca takich usług musi także powiadomić konsumenta przed osiągnięciem limitu zużycia usługi w ramach wybranego przez niego pakietu, oraz po jego całkowitym wykorzystaniu. Oznacza to konieczność przygotowania odpowiedniego narzędzia, które będzie umożliwiało konsumentowi śledzenie wykorzystania usługi, a dostawcę będzie alarmowało, że pakiet niedługo się skończy, by w odpowiedniej chwili powiadomić o tym abonenta. Alternatywą może być rezygnacja z oferowania pakietów opartych o rozliczenie minutowe lub ilość danych.

Jak widać zakres zmian jest znaczący, a ich skutki nie ograniczają się wyłącznie do przeredagowania kliku dokumentów. PKE wymusza opracowanie nowych dokumentów, przemyślenie oferty, w tym zasad promocji, przygotowanie systemów i narzędzi informatycznych. Choć ustawa wprowadzająca PKE zastrzega 6 miesięczne vacatio legis czas ten może okazać się zbyt krótki, by zdążyć z przygotowaniem się do stosowania nowych przepisów, szczególnie że część rozwiązań będzie mieć zastosowanie także do obowiązujących umów. Warto przyjrzeć się nowym obowiązkom już teraz i nie dać się zaskoczyć.