Urzędy
Technologie krytyczne dla Polski i Unii Europejskiej. Program STEP na rzecz strategicznych innowacji
Wzmocnienie suwerenności technologicznej Europy, ograniczenie zależności od rynków zewnętrznych spoza Unii Europejskiej, zwiększenie odporności na globalne kryzysy – to główne cele inicjatywy STEP (Strategic Technologies for Europe Platform) powołanej przez Komisję Europejską. Ministerstwo Cyfryzacji popiera tę inicjatywę. Trwają obecnie nabory wniosków o dofinansowanie m.in na rozwój przez firmy technologii cyfrowych.
– Brak konkurencyjności i gospodarcza zależność to najgorszy scenariusz, któremu musimy zapobiec. Polska kształci świetnych programistów, buduje silne ośrodki naukowe, a dzięki współpracy z naszymi partnerami z Europy możemy to przekuć w sukces. Sztuczna inteligencja, technologie kwantowe, głębokie technologie i automatyzacja – to na te segmenty rynku stawiamy i są one zbieżne z założeniami programu STEP – powiedział wicepremier, minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski.
Europejski program dla strategicznych innowacji
Program STEP to inicjatywa krajów Unii Europejskiej, której celem jest wzmocnienie konkurencyjności europejskiego przemysłu poprzez inwestycje w technologie krytyczne – od biotechnologii, przez cyfryzację, po czyste technologie. W Polsce program jest realizowany dzięki środkom z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki, a działania prowadzą Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) oraz Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).
– W programie STEP mówimy o skali europejskiej – im silniejsza będzie Wspólnota, tym silniejsza będzie Polska. Myśląc w ten sposób, możemy w Unii wytworzyć mocne łańcuchy wartości – od surowców krytycznych, przez tworzenie technologii, komponentów czy maszyn, produkcję części, powiązanie kluczowych usług, składanie urządzeń tu na miejscu, w Europie, po ich globalną sprzedaż. STEP to w praktyce wspólne wykorzystanie potencjału technologicznego naszego kontynentu dla dobra wszystkich jego mieszkańców – powiedział prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Działania programowe w Polsce prowadzą do tworzenia projektów badawczo-rozwojowych w strategicznych obszarach i pozwalają włączać polskie firmy i ośrodki naukowe w europejskie łańcuchy innowacji.
– Wszędzie tam, gdzie występują niedobory technologiczne, odpowiedzią jest nauka. To laboratoria kształtują projekty dające przewagi. Takie, które mogą przeważyć szalę zwycięstwa w globalnym wyścigu innowacji. Aby jednak tak się stało, technologia musi być wdrożona, niezbędna jest tu zatem rola przemysłu. Dlatego współpraca nauki z biznesem jest kluczem – i to właśnie umożliwia program STEP. Szukamy innowacji w skali europejskiej, a polskie ośrodki i polskie firmy są gotowe tworzyć takie projekty – powiedział dr inż. Marcin Kulasek, minister nauki i szkolnictwa wyższego.
W kierunku niezależności technologicznej
Komisja Europejska wskazała trzy główne sektory technologii krytycznych:
- technologie cyfrowe i innowacje w ramach głębokich technologii,
- czyste i zasobooszczędne technologie, w tym technologie neutralne emisyjnie,
- biotechnologie, w tym produkty lecznicze znajdujące się w unijnym wykazie.
Europa wciąż pozostaje w dużym stopniu uzależniona od dostawców z USA i Azji, szczególnie w obszarach półprzewodników, mikroprocesorów i sztucznej inteligencji. Ponad 70 proc. światowej produkcji chipów odbywa się w Azji, a 92 proc. infrastruktury chmurowej obsługują firmy amerykańskie. Stany Zjednoczone i Chiny kontrolują ponad 40 proc. globalnego rynku AI. Budowanie własnych, europejskich kompetencji technologicznych jest zatem niezbędne dla odporności przemysłowej i pozycji Europy w globalnym wyścigu innowacji.
Fundusze Europejskie na ratunek
Obecnie, w ramach środków programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju prowadzi nabory STEP w obszarach technologii cyfrowych oraz czystych i zasobooszczędnych technologii.
W naborach NCBR o dofinansowanie mogą ubiegać się przedsiębiorstwa oraz ich konsorcja z innymi przedsiębiorstwami, organizacjami badawczymi lub organizacjami pozarządowymi. Technologie krytyczne oraz technologie ich łańcuchów wartości rozwijane będą w ramach projektów badawczo-rozwojowych, które obejmują badania przemysłowe i prace rozwojowe albo tylko prace rozwojowe, dofinansowane przez NCBR w dwóch ścieżkach:
- Ścieżka A – dla projektów badawczo-rozwojowych, które wnoszą na rynek wewnętrzny UE innowacyjny lub najnowocześniejszy lub przełomowy element o znaczącym potencjale gospodarczym (wymagana jest kombinacja co najmniej dwóch z tych elementów),
- Ścieżka B – dla projektów badawczo-rozwojowych, które przyczyniają się do ograniczania lub zwalczania strategicznej zależności Unii.
Aktualnie NCBR prowadzi cztery nabory STEP, z łącznym budżetem 600 mln zł (po 150 mln zł na każdą ze ścieżek):
- STEP Technologie cyfrowe i innowacje w ramach głębokich technologii Ścieżka A (Innowacyjność) – nabór do 29 października 2025 r. (szczegóły naboru);
- STEP Technologie cyfrowe i innowacje w ramach głębokich technologii Ścieżka B (Strategiczna niezależność) – nabór do 22 października 2025 r. (szczegóły naboru);
- STEP czyste i zasobooszczędne technologie Ścieżka A (Innowacyjność) – nabór do 14 listopada 2025 r. (szczegóły naboru);
- STEP czyste i zasobooszczędne technologie Ścieżka B (Strategiczna niezależność) – nabór do 12 listopada 2025 r. (szczegóły naboru).
Kolejne konkursy w 2026 roku
W 2026 roku Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, zarządzające programem Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, planuje kolejną edycję naborów STEP. NCBR i PARP ponownie przyjmą wnioski o dofinansowanie projektów z zakresu biotechnologii, cyfryzacji i czystych technologii. Pierwsze konkursy ruszą już w kwietniu 2026 roku.
